Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος;

Το πρώτο έργο Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος έχει ως θέμα την απληστία και την ακόρεστη ματαιο­δοξία του ανθρώπου να αποκτήσει όσο το δυνατόν περισσότερα. Ο συγγρα­φέας, με λιτό, απέριττο ύφος και ρυθμό που μαγνητίζει, καταγράφει τις περιπέτειες του αγρότη Παχόμ στις επαρχίες της προεπαναστατικής Ρωσίας, στην υπεράνθρωπη προσπάθειά του να αποκτήσει όλο και περισσότερη καλλιεργήσιμη γη. Το μικρόβιο της απληστίας γεννιέται μέσα του, μεγαλώνει, τον τυφλώνει και τον καθοδηγεί. Στη νουβέλα Ο Θάνατος του Ιβάν Ιλίτς ο Τολστόι σκιαγραφεί τον βίο και τον θάνατο ενός ανώτερου δικαστικού, δημοσίου υπαλλήλου, που έχει κατακτήσει ό,τι θεωρείται κοινωνική επιτυχία. Στο τέλος της ζωής του ο Ιβάν Ιλίτς, έντρομος, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα πολύ απλό αλλά καίριο ερώτημα: «Μήπως δεν έζησα όπως έπρεπε;», διερωτώμενος αν η ζωή του είχε κάποιο ουσιαστικό νόημα ή αν αναλώθηκε σε συμβάσεις και ψευδαισθήσεις. Αμφότερα τα κείμενα αυτής της έκδοσης δημοσιεύτηκαν το 1886. Διαβάζοντάς τα σήμερα μένουμε έκπληκτοι από το πόσο λίγο έχει αλλάξει ο άνθρωπος, πόσο ίδια είναι τα πάθη και οι αδυναμίες του, πόσο κοντινή και οικεία είναι αυτή η εποχή και αυτή η λογοτεχνία, και πόσο επίκαιρος είναι, τελικά, ένας συγγραφέας που μελέτησε τη ζωή τόσο βαθιά και επίμονα.